JEOTURİZM ve KAPADOKYA

Üniversite jeoloji mühendisligi egitimi alıp mezun olduktan sonra 8 yıl inşaat firmasında çalışıp sonra turizme geçiş yapmış  biri olarak her iki meslegimin birleşimi olan  jeoturizme biraz deginmek istiyorum.

Jeoturizmin temeli ,jeopark alanlarını ziyaret eden turistlere yerküreyi tanıtmak ve oluşumunu anlatmaktır.Jeoturizm geliştikçe, dünya için yeni bir kavram olan Jeopark kavramının içinde değerlendirilmeye başlanmıştır. Dünyadaki jeoturizm etkinliklerinin büyük bir çoğunluğu Jeoparklarda yapılmaktadır.

Gezerken yol boyunca gördügünüz rengarenk kayaların neden bu renklerle bezendiğini, dal sanarak elinize aldığınız bir ağacın nasıl olup da taş haline geldiğini veya yüksek rakımlarda bulunan kayaların içinde neden deniz hayvanlarının fosillerinin bulunduğunu merak edenleriniz illaki olmuştur .Bu merakın giderilebilmesi için de Jeoturizm imdada yetişir.Jeoturizm anlayışının temelinde yerküreyi tanımak ve anlatmak yatar. Bu amaçla Avrupanın bazı ülkelerinde jeoparklar açılmıştır.Haritası çıkarılan ve içinde bu parktan toplanan örneklerin sergilendiği müzelere sahip olan bu parklarda her yaştan ziyaretçiler gezdikleri alanın jeolojik evrimi hakkında bilgi edinmekte ve park çıkışındada  taklit mineral ve fosilleri satın alarak  açık hava müzelerine gelir elde ettirmektedirler.
Jeoturizm turlarında hayranlıkla baktığımız yer şekillerinin aslında dünyanın geçmişinden günümüze çok önemli mesajlar getirdiğini gözlemleyebiliriz.Bir zamanlar yüzlerce metre derinliği bulunan bir denizin kalıntılarının şu anda 1500 metre yüksekte nasıl bulunabildigi açıklanmaktadır.Örnegin  Kapadokya jeoturizm turlarında peri bacalarının, mağaraların sadece sanatsal görünüşleri değil oluşum öyküleri de anlatılabilmektedir.

4,6 milyar yıl yaşında olan üzerinde yaşadıgımız  yerküremiz ,oluşumundan günümüze kadar başından geçen her öyküyü kayaçlara kaydetmiş ve geçmişi hakkındaki birçok bilgiyi günümüze taşımıştır. Bu kayıtları bazen bir tortul kayacın bünyesine bazen de magmadan gelen bir mineralin bünyesine saklamıştır. 
Yeryuvarı içinde bulunan magmatik, başkalaşım (metamorfik) ve tortul kayaçları inceleyen yerbilimciler (jeologlar) yeryuvarının geçmişi hakkında çok önemli bilgiler elde edebilmektedirler


Jeoturizm programının yapılması için illaki bir jeoparka gereksinim olmamaktadır.Ülkemizde bir hafta sürecek yüzden fazla jeoturistik rota vardır.Türkiye  görsel ve bilimsel bir değere sahip jeolojik oluşumların çok bol bulunduğu bir bölgedir.Son yüz milyon yıl içinde iki büyük okyanusun açılıp kapandığı, bu okyanusların izlerinin Anadoluda rahatlıkla gözlenebildiği zengin bir jeolojiye sahiptir.


Aslında içinde jeolojinin olmadığı bir turizm türü yok gibi. 
İnsan-Jeoloji ilişkisinin en yoğun yaşandığı, dünyanın önemli jeoturizm değerlerinden biri olan Kapodakya (Güzel atlar beldesi )dır.Kültür turlarımızın arasında en çok talep gören ve begenilen turlarımızdandır.

Kapadokya kelimesinin anlamı bilmeyenler için hep merak konusu olmaktadır. Genellikle Peribacası demek olduğu düşünülür ama aslında bu isim geçmişte bölgede kurulmuş olan Kapadokya Krallığı'ndan gelmektedir.Eski ismi olan Katpatuka  Pers dilinde Güzel Atlar Ülkesi anlamında imiş .

Bölgenin Jeolojik oluşumuna gelirsek ;

60 milyon yıl önce 3.jeolojik (Neozoik Tersiyer) devrinde Toroslar yükselip kuzeyde bulunan Anadolu platosu'nun sıkışması ile yanardağlar faaliyete geçmiştir.Erciyes, Hasandağı ve ikisinin arasında kalan Göllü dağ, bölgeye lavlar püskürtmüş ve platoda biriken küller yumuşak bir tüf tabakası oluşturmuştur.Tüf tabakasının üzeri yer yer sert bazalttan oluşan ince bir lav tabakasıyla kaplanmıştır.Daha sonra Bazalt tabakası çatlayarak parçalara ayrılmıştır.Yağmurlar çatlaklardan sızarak yumuşak tüfü aşındırmaya başlamış ve ısınan-soğuyan hava ve rüzgârlar ile aşındırmaya başlamıştır.Böylece sert bazalt kayasından şapkaları bulunan koniler oluşmuştur. Bu değişik ve ilginç biçimli kayalara halk "Peri bacası"adını takmıştır.

Kapadokya ;Nevşehir, Niğde,Kırşehir ve Kayseri illerinin bazı bölgelerini kapsayan bir bölgenin adıdır. Kapadokya'ya gittim dediğinizde dünyanın her yerinde herkes nereye gittiğinizi, orada Peri bacalarının olduğunu ve bir turizm merkezi olduğunu bilirler. Kapadokya 1985'de UNESCO Dünya Mirası Listesi'nde de yerini almıştır. UNESCO Dünya Mirası Listesi'ne giren bölge, Göreme Milli Parkı, Derinkuyu ve Kaymaklı Yeraltı Şehirleri, Karain Güvercinlikleri, Karlık Kilisesi, Yeşilöz Theodoro Kilisesi ve Soğanlı Arkeolojik alanını kapsamaktadır.

Kapadokya'yı yılda 3 milyona yakın yerli ve yabancı turist ziyaret etmektedir. Peri bacalarını görüp, bu güzellik karşısında büyülenenler, peri bacalarının kendi aralarında da farklılık gösterdigini gözlemleyebilmektedirler. Şapkalılar, koniler, mantar biçimliler, sütunlar ve sivri kayalar diye adlandırılan farklı peri bacaları vardır. Kapadokya'da sadece  peri bacaları değil, bölgenin her bir köşesi farklı sürprizler  barındırmaktadır.Sürprizlerden birkaçı kayalara oyulmuş geleneksel Kapadokya evleri ve güvercinliklerdir.Bu yapılar, yörenin özgünlüğünü iyice ortaya çıkarmaktadır.Bugün sosyal, tarihsel, coğrafi ve kültürel açıdan dünyada az bulunan bir zenginliğe sahip olan Kapadokya, kayalara oyulmuş yeraltı şehirleriyle de ilgi odağı durumundadır. Binlerce yıl önce sık sık saldırıya uğrayan bir yerleşim olması nedeniyle oluşturulan bu yeraltı şehirleri, eski yerleşim yerlerinde bulunan evlere gizli geçitlerle bağlıdır.Bu bölgede düşman akınları aylarca uzayabildigi için yöre halkı  labirent yeraltı şehirlerinde aylarca yaşamlarını sürdürmüşlerdir.Yeraltı şehirlerinin havalandırma teşkilatı oldukça iyidir ve hava akımlarını bu şehirleri gezerken dahi his edilebilirsiniz. Bu labirentlerde kendinizi bin yıllar öncesine bir zaman yolculuğu yapmış gibi  his edeceksiniz.



Bölgedeki Avanos, Ürgüp, Göreme, Akvadi, Uçhisar ve Ortahisar kaleleri, El Nazar Kilisesi, Aynalı Kilise, Güvercinlik Vadisi, Derinkuyu, Kaymaklı, Özkonak Yeraltı Şehirleri, Ihlara Vadisi, Selime Köyü, Çavuşin, Güllüdere Vadisi, Paşabağ-Zelve görülesi yerler arasındadır.

ıhlara vadisi                                            Selime Köyü 


Hıristiyanlar, rahip Aziz Paul'un Kapadokya'dan geçtiğine inamaktadırlar. Bu nedenle de Hıristiyanların haç merkezlerinden biri halini almış durumdadır. Kapadokya'nın şirin beldesi Göreme'nin en önemli yeri Göreme Açık Hava Müzesidir. Müze kaya içine oyulmuş manastırlar, kiliseler, şapeller, yemekhaneler, mutfaklar ve yaşam alanlarından oluşmaktadır.Bu bölge Hıristiyanlık tarihinde önemli biri olan Kayseri Piskoposu Aziz Basil tarafından 4. yüzyılda bir dini eğitim ve düşünce merkezi olarak kurulmuştur.Göreme'deki Tokalı Kilisesi, Elmalı Kilisesi, Barbara Kilisesi, Yılan Kilisesi, Karanlık Kilise ve bunun gibi birçok kilise hem yan yana hem de bölgede dağınık bir şekilde bulunmaktadırlar.



Bunun yanı sıra Kapadokya da dünyanın en güzel gün doğumunu rüzgarın yönü ve esme kuvveti yönünden şanslı iseniz  balonla göğe yükselip izleyebilirsiniz..

Kızılırmak kenarındaki Avanos'ta halıcılık çok yaygındır.Avanos neredeyse her adımda çanak çömlek atölyeleriyle  doludur. Avanos ustalarının turistlere çanak çömlek yapımını öğrettikleri atölyelerin önlerinde seramik eşya, tabaklar, su testileri dizi dizi sergilenmektedir. Bu Hititler'den kalma bir gelenektir.


Bölgedeki atölyeler  kayaların içi oyularak yapılmış binaların içinde bulunmaktadır.El sanatlarının önemli olduğu bu bölgede atölyelerdeki ustalar tarafından turistlerin karşısında çömlekler,testiler  birçok süs ve kullanılabilir eşyalar yapmaktadırlar.Bir çok atölyede gösteri sonrası toprak kaplarda Kapadokya'nın meşhur şarabı da  ikram edilmektedir.Yerli ve yabancı turistler meşhur Kapadokya şarabının ününden dolayı da bu bölgeyi ziyaret etmek istemektedirler


Yeme-içme açısından baktığımızda da mutfak kültürü bir hayli zengindir. Kapadokya'nın en meşhur yemekleri arasında testi kebabı ve çömlek fasülyesi öne çıkmaktadır.

Kayalara oyulmuş geleneksel Kapadokya evleri ve güvercinlikler yörenin özgünlüğünü dile getirirler. Bu evler ondokuzuncu yüzyılda yamaçlara  kayaların oyulmasından ya da kesme taşlardan inşaa edilmişlerdir. Bölgenin tek mimarı malzemesi olan taş, yörenin volkanik yapısından dolayı ocaktan çıktıktan sonra yumuşak olduğundan çok rahat işlenebilmekte ancak hava ile temas ettikten sonra sertleşerek çok dayanaklı bir yapı malzemesine dönüşmektedir.Kullanılan malzemenin bol olması ve kolay işlenebilmesinden dolayı yöreye has olan taş işçiliği gelişerek mimari bir gelenek halini almıştır. Gerek avlu gerekse ev kapılarının malzemesi ahşaptandır.

Jeoturizm turlarına katılanlar ; taşlara ve dünyaya bakış açılarının degiştigini,kayaların dünya ve insanoglu için ne kadar önemli bir yer  tuttugunu yaşayarak ve gözlemleyerek ögrenebilirler.Jeolojiyle ilgilenmeyen insanlara bile jeolojik süreçleri iyi anlatabilirsek ,yerküreyi korumak için bir o kadar  çaba göstermiş ,dünyayı ve dünya üzerinde yaşayan tüm canlıları da dolaylı olarak korumuş oluruz .


<script data-ad-client="ca-pub-2044130004774486" async src="https://pagead2.googlesyndication.com/pagead/js/adsbygoogle.js"></script>